ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಭಾರದ ಉಪಗ್ರಹ ಉಡಾವಣೆಗೆ ಇಸ್ರೋ ಸನ್ನದ್ಧ

Heaviest Communication Satellite:ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ (ಇಸ್ರೋ) ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ LVM3 ರಾಕೆಟ್ ಮೂಲಕ CMS-03 ಸಂವಹನ ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ನವೆಂಬರ್ 2ರಂದು ಉಡ್ಡಯನ ಮಾಡಲಿದೆ. ಇದು LVM3ನ ಐದನೇ ಕಾರ್ಯಾಚರಣಾ ಹಾರಾಟ (LVM3-M5)ವಾಗಿರಲಿದೆ. CMS-03 ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗಿನ ದೇಶದ ಅತ್ಯಂತ ಭಾರವಾದ ಸಂವಹನ ಉಪಗ್ರಹವಾಗಿದ್ದು, ಸುಮಾರು 4,400 ಕಿಲೋಗ್ರಾಂಗಳಷ್ಟು ತೂಗುತ್ತದೆ. ಈ ಉಪಗ್ರಹವು ಸಾಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಭೂಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸಂವಹನ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಹಿಂದಿನ LVM3 ಮಿಷನ್ ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ಅನ್ನು ಚಂದ್ರನಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿತ್ತು.

ಚಂದ್ರನ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವದ ಬಳಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಇಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. LVM3 (ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ ಮಾರ್ಕ್-3) ಇಸ್ರೋದ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ರಾಕೆಟ್ ಆಗಿದ್ದು, 'ಬಾಹುಬಲಿ' ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಮೂರು ಹಂತದ ಮಧ್ಯಮ-ಭಾರೀ ಲಿಫ್ಟ್ ರಾಕೆಟ್ ಆಗಿದ್ದು, ಭಾರವಾದ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಎಲಿಪ್ಟಿಕಲ್ ಜಿಯೋಸಿಂಕ್ರೋನಸ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್ ಆರ್ಬಿಟ್ (GTO)ಗೆ ಉಡಾಯಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆ ವಿಶೇಷ?:LVM3 ಭಾರತದ ಸ್ಥಳೀಯ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. GTOಗೆ 4 ಟನ್‌ಗಳಷ್ಟು ತೂಕದ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಉಡಾಯಿಸಬಹುದು.

ಇದು PSLV ಅಥವಾ GSLV Mk-IIಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಈ ಹಿಂದೆ ವಿದೇಶಿ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬನೆ ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಈಗ ಇಸ್ರೋ ದೊಡ್ಡ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಸ್ವತಃ ಉಡಾಯಿಸುತ್ತಿದೆ. ಅಭಿವೃದ್ಧಿ:2000ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. 2014ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಯಶಸ್ವಿ ಹಾರಾಟ ನಡೆದಿದೆ.

ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ 7 ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿವೆ. ಹಿಂದಿನ ಮಿಷನ್:ಜುಲೈ 2023ರಲ್ಲಿ LVM3-M4 ಮೂಲಕ ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ಅನ್ನು ಉಡಾಯಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ವಿಕ್ರಮ್ ಲ್ಯಾಂಡರ್ ಚಂದ್ರನ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವದಲ್ಲಿ ಸ್ಮೂತ್​ ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್​ ಆಯಿತು. ಇದು ಭಾರತವನ್ನು ಚಂದ್ರನನ್ನು ತಲುಪಿದ ನಾಲ್ಕನೇ ದೇಶವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತು. LVM3 ಪ್ರಮುಖ ವಿಶೇಷತೆಗಳು:ಎತ್ತರ:43.

5 ಮೀಟರ್ (14 ಅಂತಸ್ತುಗಳ ಎತ್ತರ)ಲಿಫ್ಟ್-ಆಫ್ ತೂಕ:640 ಟನ್ (ದೊಡ್ಡ ಆನೆಯ ತೂಕಕ್ಕಿಂತ 800 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು)ಹಂತಗಳು:3 (2 ಸಾಲಿಡ್​ ಬೂಸ್ಟರ್ಸ್​ + 1 ಲಿಕ್ವಿಡ್​ ಕೋರ್ + 1 ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ಮೇಲ್ಭಾಗ)ಬೂಸ್ಟರ್ ಎಂಜಿನ್‌ಗಳು:S200 (ಸಾಲಿಡ್​ ಫ್ಯೂಯಲ್​, 205 ಟನ್ HTPB ಫ್ಯೂಯಲ್​)ಕೋರ್ ಹಂತ:L110 (ಲಿಕ್ವಿಡ್​ ಫ್ಯೂಯಲ್​, ವಿಕಾಸ್ ಎಂಜಿನ್)ಮೇಲಿನ ಹಂತ:CE-20 (ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್, LOX/LH2 ಫ್ಯೂಯಲ್​)ಪೇಲೋಡ್ ಫೇರಿಂಗ್:5 ಮೀಟರ್ ವ್ಯಾಸ (ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಆವರಿಸುವ ಕವರ್)GTO ಪೇಲೋಡ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ:4 ಟನ್ (CMS-03 ನಂತಹ ಭಾರವಾದ ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸಾಗಿಸಬಹುದು)ಉಡಾವಣಾ ಸ್ಥಳ:ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾ (ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರ)ಈ ರಾಕೆಟ್ ಹಾರಾಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮೊದಲೆರಡು ನಿಮಿಷಗಳ ಕಾಲ ಬೂಸ್ಟರ್‌ಗಳು ಉರಿಯುತ್ತವೆ. ನಂತರ ಕೋರ್ ಹಂತ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮೇಲಿನ ಹಂತವು ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಸರಿಯಾದ ಕಕ್ಷೆಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಾರಾಟವು 20-25 ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ.

CMS-03 (ಕಮ್ಯೂನಿಕೇಷನ್​ ಸ್ಯಾಟಿಲೈಟ್​-03) ಬಹು-ಬ್ಯಾಂಡ್ ಸಂವಹನ ಉಪಗ್ರಹವಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು GSAT-7R ಅಥವಾ GSAT-N2 ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಗಾಗಿ (ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯದಿಂದ ಧನಸಹಾಯ) ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಇದು ಸಾಗರ ಭೂಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲೆ ಸುರಕ್ಷಿತ ಸಂವಹನಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. 4,400 ಕೆಜಿ ತೂಕವಿರುವ ಈ ಉಪಗ್ರಹವು ಭಾರತದಿಂದ GTOಗೆ ಉಡಾಯಿಸಲಾದ ಅತ್ಯಂತ ಭಾರವಾದ ಸಂವಹನ ಉಪಗ್ರಹವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದರ ಕೆಲಸವೇನು?:Ka-band ಹೈ-ಥ್ರೂಪುಟ್ (HTS) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು 40 ಭೀಮ್ಸ್​ (ಸಿಗ್ನಲ್ ಕವರೇಜ್ ಪ್ರದೇಶ) 70 Gbps (ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ ಗಿಗಾಬಿಟ್‌ಗಳು) ವೇಗವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಇದು ಹಿಂದೂ ಮಹಾಸಾಗರ, ಅರೇಬಿಯನ್ ಸಮುದ್ರ, ಬಂಗಾಳ ಕೊಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಭೂಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲೆ ವಾಯ್ಸ್​, ಡೇಟಾ, ವಿಡಿಯೋ ಕಾಲ್ಸ್​, ನ್ಯಾವಿಗೇಶನ್​ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಕಮ್ಯೂನಿಕೇಶನ್​ ಸೇವೆ​ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಅವಧಿ:ಇದರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಅವಧಿ 14-15 ವರ್ಷಗಳು. ಇದನ್ನು GEO (36,000 ಕಿಮೀ ಎತ್ತರ) ದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗುವುದು. ಅಲ್ಲಿ ಅದು ಯಾವಾಗಲೂ ಒಂದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ:ಅಡ್ವಾನ್ಸ್ಡ್​ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪಾಂಡರ್ಸ್​ (ಸಿಗ್ನಲ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಮಿಟರ್‌ಗಳು), ಸೋಲಾರ್​ ಪ್ಯಾನೆಲ್​ (ವಿದ್ಯುತ್‌ಗಾಗಿ) ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಟರಿಗಳು.

ಇದು ಹವಾಮಾನ ನಿರೋಧಕ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಶತ್ರುಗಳ ಜಾಮಿಂಗ್ ಅನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತದೆ. ಮಹತ್ವ:ನೌಕಾ ಹಡಗುಗಳು, ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿ ನೌಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಕರಾವಳಿ ಕಾವಲುಗಾರರಿಗೆ ನೈಜ-ಸಮಯದ ಸಂಪರ್ಕ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆ, ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. LVM3-M5 ಮಿಷನ್:ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರಗಳು.

ಈ ಮಿಷನ್​ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ:ಈ ಮಿಷನ್ LVM3ನ 5ನೇ ಕಾರ್ಯಾಚರಣಾ ಹಾರಾಟವಾಗಿದೆ. ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ 8ನೇ ಉಡಾವಣೆ (ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ) ಆಗಿದೆ. ಉಡಾವಣಾ ದಿನಾಂಕ ಮತ್ತು ಸಮಯ:ನವೆಂಬರ್ 2ರ ಸಂಜೆ 5. 26ಕ್ಕೆ ಉಡಾವಣೆ. ಉಡಾವಣಾ ಸ್ಥಳ:ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾ.

ರಾಕೆಟ್ ಅನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 26ರಂದು ಉಡಾವಣಾ ವೇದಿಕೆಗೆ ಸಾಗಿಸಲಾಯಿತು. ಉದ್ದೇಶ:CMS-03 ಅನ್ನು GTO ಗೆ ಇರಿಸಿದ ನಂತರ ಉಪಗ್ರಹವು ತನ್ನದೇ ಆದ ಎಂಜಿನ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು GEO ಅನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ. ಹಾರಾಟದ ಅನುಕ್ರಮ:ಲಿಫ್ಟ್-ಆಫ್:S200 ಬೂಸ್ಟರ್‌ಗಳು ಉರಿಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ರಾಕೆಟ್ 126 ಕಿಮೀ ಎತ್ತರವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ. ಹಂತದ ಬೇರ್ಪಡಿಕೆ:2 ನಿಮಿಷಗಳ ನಂತರ ಬೂಸ್ಟರ್‌ಗಳು ಬೇರ್ಪಡುತ್ತವೆ ಮತ್ತು L110 ಕೋರ್ ಚಲನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಮೇಲಿನ ಹಂತ:CE-20 ಎಂಜಿನ್ ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು 5,325 ಮೀ/ಸೆಕೆಂಡ್ ವೇಗಕ್ಕೆ ವೇಗಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಪೇಲೋಡ್ ನಿಯೋಜನೆ:ಉಪಗ್ರಹವು 20 ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರ್ಪಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾರಾಚೂಟ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ (ಅಗತ್ಯವಿದ್ದರೆ) ಕೆಳಗಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ತಂಡ:500+ ಇಸ್ರೋ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದು, ಅಧ್ಯಕ್ಷ ವಿ. ನಾರಾಯಣನ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಸಾಗುತ್ತಿದೆ. ಸವಾಲುಗಳೇನು?:ಹವಾಮಾನ, ಏಕೀಕರಣ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು. ಆದರೆ LVM3 100% ಯಶಸ್ಸಿನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ದೇಶದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಮೈಲಿಗಲ್ಲು:ಸ್ವದೇಶಿತಂತ್ರಜ್ಞಾನ:ಭಾರತವು ಈಗ ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಭಾರವಾದ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಉಡಾಯಿಸುವ ಮೂಲಕ ವಿದೇಶಿ ನೆರವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ದೇಶದ ಭದ್ರತೆ:ನೌಕಾ ಬಲ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ, ಸಮುದ್ರ ಗಡಿಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಳಿಕೆ:NSIL (ನ್ಯೂ ಸ್ಪೇಸ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್) ಮೂಲಕ ವಾಣಿಜ್ಯ ಉಡಾವಣೆಗಳು ಮತ್ತು ರೂ. 10,000 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಗಳಿಕೆ. ಭವಿಷ್ಯ: ಮುಂದೆ LVM3 ಯುಎಸ್ ಬ್ಲೂಬರ್ಡ್-6 ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ನಂತರ, ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನಿಲ್ದಾಣ ಮತ್ತು ಗಗನಯಾನ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್​ ಮೇಲೆ ಕೆಲಸ ನಡೆಯಲಿದೆ.